Ο Γεράσιμος Μοσχονάς για τις εκλογές στον ΣΥΡΙΖΑ

1) Εντός του ΣΥΡΙΖΑ μόνον ο Αλέξης Τσίπρας και ο Παύλος Πολάκης είχαν κατακτήσει το δικαίωμα να χρησιμοποιούν το «εγώ». Ο δεύτερος γιατί του το επέτρεψε ο πρώτος. Αλλά και γιατί του το επέτρεψαν πολλοί που σιώπησαν.

2) Με εξαίρεση τους Τσίπρα και Πολάκη, στον ΣΥΡΙΖΑ είχε ισχυρή παρουσία το «εμείς». Που δεν σημαίνει αναγκαστικά (ή και καθόλου) κυριαρχία του «άδολου» συλλογικού.

3) Στο πλαίσιο αυτό δεν υπήρχαν δελφίνοι. Κανείς δεν υπονόμευσε τον Αλέξη Τσίπρα και κανείς δεν είχε στρατηγική για την ηγεσία (αλήθεια, τι ιδιοτελείς βλακείες γράφονται!). Ο αρχηγός είναι, από αυτή τη σκοπιά, εμβληματική περίπτωση. Παρότι επί μακρόν ηγέτης της εσωτερικής αντιπολίτευσης δεν είχε προσωπική στρατηγική για την προεδρία του κόμματος. Το ίδιο ισχύει, και λόγω ηλικίας, για την Έφη Αχτσιόγλου. Αναφέρομαι σε στρατηγικές, όχι στις σκέψεις που μπορεί κανείς να μοιράζεται με τον εαυτό του τη νύχτα, λίγο πριν κοιμηθεί.

4) Η κουλτούρα του «εμείς» εξηγεί αρκετά από τα λάθη εκστρατείας των εσωτερικών υποψηφίων. Πρόκειται για κρισιμότατη διάσταση που υποτιμάται.

5) Ωστόσο, η προεδρική εκλογή έχει τους δικούς της κανόνες. Στηρίζεται πολύ στο «εγώ» – ιδιαίτερα όταν διεξάγεται σε κόμμα οιονεί πλειοψηφικής κλίσης (ο θεός να το κάνει σήμερα τέτοιο).

6) Οι βασικοί όμως αρχικοί υποψήφιοι, ακριβώς γιατί συμμετείχαν στην, ή σεβάστηκαν την, οργανωτική κουλτούρα και τις οργανωτικές παραδοχές του κόσμου του ΣΥΡΙΖΑ δεν μπόρεσαν – ούτε θα τους το επέτρεπε εύκολα το περιβάλλον ΣΥΡΙΖΑ (από τη γραφειοκρατία μέχρι τα πιο άδολα απλά μέλη) – να χειριστούν την προεδρική εκλογή iusta propria principia [σύμφωνα με τις δικές της αρχές].

7) Έτσι, η Αχτσιόγλου, για να μείνω σε αυτή την υποψηφιότητα, στο πλαίσιο της ως άνω κουλτούρας δεν διατύπωσε ούτε μεγάλο όραμα για τη χώρα, ούτε μεγάλους προγραμματικούς στόχους (big issues) ικανούς να δημιουργήσουν ισχυρή συλλογική προσδοκία (με την μερική εξαίρεση των θέσεων που ανέπτυξε στο διαρκές συνέδριο).

8 ) Οι λόγοι είναι πολλοί. Πέραν του εθισμού όλων στη μη εμπλοκή στην παραγωγή κεντρικής πολιτικής (που αντιμετωπιζόταν από τους πάντες ως προνόμιο του Τσίπρα και της ομάδας του), πέραν της έλλειψης «προγραμματικών ελίτ» στο επιτελείο της, υπήρχαν δύο άλλοι λόγοι που επηρέασαν αυτή την απουσία big issues που να μιλούν στην ψυχή της κοινωνίας: α) η προφανής έλλειψη εξοικείωσης με την προεδρική εκλογή (ήταν η πρώτη στην ουσία τέτοιου τύπου εκλογή για τον ΣΥΡΙΖΑ) και β. η εσωτερική συστολή αλλά και θεώρηση ως «αλαζονικής» και «εγωκεντρικής» της ιδέας ότι η ίδια, ως άτομο, θα υποκαθιστούσε το πρόγραμμα του κόμματος ή τις προγραμματικές αποφάσεις του επόμενου συνεδρίου.

9) Αυτό ένας νεοδημοκράτης ή ένας από το ιστορικό ΠΑΣΟΚ δεν θα το κατανοούσε εύκολα. Γιατί ο ΣΥΡΙΖΑ δεν είναι, από τη σκοπιά της οργανωτικής κουλτούρας, ούτε ΝΔ ούτε ΠΑΣΟΚ. Ούτε – ακόμη – everything goes. Παρά τις βαριές αντιφάσεις που διαπερνούν την οργανωτική του κουλτούρα.

10) Ως συνέπεια, οι αρχικοί υποψήφιοι (με την εξαίρεση Τζουμάκα) έκαναν σε μεγάλο βαθμό καμπάνια σύμφωνα με τα χαρακτηριστικά του χώρου του ΣΥΡΙΖΑ, iusta propria principia. Δεν έκαναν καμπάνια σύμφωνα με τις «αρχές» μιας προεδρικής εκλογής. Δεν είχαν βέβαια και πολλούς ανθρώπους για την παραγωγή νέων πολιτικών και πρωτότυπων ιδεών. Αλλά στο βαθμό που είχαν, δεν τους αξιοποίησαν. Αυτό τους αφαίρεσε «ηγετικότητα». Αφαίρεσε ηγετικότητα και στην Αχτσιόγλου, παρά την αξιοσημείωτη πρόοδό της σε επίπεδο ατομικής performance.

11) Η θεαματική είσοδος του Στέφανου Κασσελάκη άλλαξε όλα τα δεδομένα. Ο ΣΚ, λόγω της εμπειρίας των ΗΠΑ, έχει στο DNA του το πως λειτουργεί μια προεδρική εκλογή και το τι πρέπει να κάνει ένας υποψήφιος σε αυτήν. Με αδιανόητα ισχυρό «εγώ» για τα ήθη του ΣΥΡΙΖΑ, με μεγάλη φυσική λάμψη στην πρώτη επαφή και με πολύ επιθετική καμπάνια μετέτρεψε την αναμέτρηση σε πραγματική προεδρική εκλογή.

12) Ωστόσο, ας μη ταυτίζεται τόσο εύκολα το επικοινωνιακό χάρισμα (που επιπλέον δεν υπάρχει στις ομιλίες του από εξέδρα και μπαλκόνι) με την καλή επικοινωνιακή ή πολιτική στρατηγική. Έκανε, ιδιαίτερα στην αρχή, παιδαριώδη λάθη επικοινωνιακής στρατηγικής και πολιτικής τακτικής (δεν είναι της ώρας). Δεν του κόστισαν ιδιαίτερα λόγω της – πολύ φρέσκιας- εικόνας ισχυρού επικοινωνιακού χαρίσματος.

13) Αν όμως έκανε τα ίδια λάθη ως αρχηγός της Αξιωματικής αντιπολίτευσης, το κόστος θα ήταν πολύ βαρύ. Επίσης, είναι φανερό ότι δεν έχει επεξεργασίες και ότι χρησιμοποιεί – προς το παρόν – φτηνά λαϊκιστικά μοτίβα. Μιλάει όμως στον καθημερινό άνθρωπο. Λείπει, εν τούτοις, στο λόγο του, όταν είναι συνεχής, ο δεύτερος ορίζοντας, που συνήθως διαφαίνεται στη στροφή μιας φράσης ή ανάμεσα στις γραμμές. Λείπει βάθος. Και το βάθος είναι κρίσιμη ηγετική ιδιότητα.

14) Δεν μπορεί να κρίνει κανείς με ασφάλεια ένα νέο πρόσωπο με πολιτική διαδρομή λίγων εβδομάδων. Δεν θα ήμουν βιαστικός. Και δεν υποτιμώ νικητές. Πάντως, δεν θα βαρεθούμε. Στο σημερινό ΣΥΡΙΖΑ, όποιος δεν έχει φαντασία πεθαίνει από έκπληξη.

Γεράσιμος Μοσχονάς