Ασπάλαξ
Δεν είναι παράξενο που η Γερμανία, τα τελευταία 16 χρόνια, είναι στη λάθος πλευρά της ιστορίας, όπως σημειώνει το Politico.
Λιγότερο προβλέψιμη ήταν η ταχύτητα με την οποία η Γερμανία εγκατέλειψε τη στάση της έναντι της Μόσχας, τις τελευταίες εβδομάδες, σταματώντας το αμφιλεγόμενο έργο του αγωγού Nord Stream 2, στέλνοντας όπλα στην Ουκρανία, υιοθετώντας κυρώσεις κατά της Ρωσίας και επιπλέον ανακοινώνοντας ότι θα αρχίσει να δαπανά σημαντικά ποσά για τον δικό της στρατό.
Με άλλα λόγια, συμφώνησε, από τη μια μέρα στην άλλη, να κάνει ό,τι οι ΗΠΑ και άλλοι σύμμαχοι πίεζαν εδώ και χρόνια. Το Βερολίνο δημιούργησε ακόμη και ένα σύνθημα για τη στροφή, έτοιμο για hashtag: #Zeitenwende, δηλαδή η αυγή μιας νέας εποχής.
Εβδομάδες αργότερα, έγινε σαφές ότι αυτό που πραγματικά προσπαθούν να πουν οι Γερμανοί ηγέτες είναι: «Ας προχωρήσουμε».
Σε αυτό το σκορ, οι Γερμανοί είχαν περίπου τόση τύχη όση και ο ρωσικός στρατός στην Ουκρανία. Αυτό οφείλεται στο ότι η Γερμανία δεν «εκτίμησε λάθος τον Πούτιν», όπως είπε την περασμένη εβδομάδα ο επί μακρόν σύμβουλος εξωτερικής πολιτικής της Angela Merkel, Christoph Heusgen, ο νέος πρόεδρος της Διάσκεψης για την Ασφάλεια του Μονάχου.
Η πεισματική επιμονή της Γερμανίας να εμπλέκεται με τον Ρώσο ηγέτη ενόψει της συνεχιζόμενης επιθετικότητάς του (ένας κατάλογος παραπτωμάτων που κυμαίνονται από την εισβολή στη Γεωργία έως τις δολοφονίες εχθρών στο εξωτερικό και τα εγκλήματα πολέμου στη Συρία) δεν ήταν παρά μια καταστροφική γκάφα, που θα κερδίσει Merkel μια θέση στο πάνθεον της πολιτικής αφέλειας δίπλα στον Neville Chamberlain.
Αργά αλλά σταθερά, άρχισε να φανερώνεται στους Γερμανούς ότι η προσέγγιση της Merkel στη Ρωσία – η οποία έφτασε στο ζενίθ της με την απόφαση του 2015 να δώσει πράσινο φως στον αγωγό Nord Stream 2 παρά την προσάρτηση της Κριμαίας από τη Ρωσία και τον ρόλο της στον αυτονομιστικό πόλεμο στην ανατολική Ουκρανία — δεν άνοιξε απλώς την πόρτα στον Putin να προχωρήσει παραπέρα, τον ενθάρρυνε ουσιαστικά να το κάνει.
Ωστόσο, η εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία δεν οδήγησε απλώς στην αποκήρυξη της καγκελαρίας της Merkel, αλλά μιας ολόκληρης γενιάς Γερμανών πολιτικών από όλο το φάσμα τυφλωμένων από τη νοσταλγία για την Neue Ostpolitik (ή Ostpolitik, γερμανικά σημαίνει «νέα ανατολική πολιτική») και την αλλαγή μέσω του εμπορίου. Οι πολιτικές της δεκαετίας του 1970 που υποστήριξε ο καγκελάριος Willy Brandt και που σύμφωνα με τον γερμανικό μύθο οδήγησαν στο τέλος του Ψυχρού Πολέμου.
Είναι συλλογική η ευθύνη της Γερμανίας και είναι πιο εύκολο να λες ότι γυρίζεις σελίδα παρά να το κάνεις. Δεν υπάρχει μια προσωπικότητα όπως ο Churchill στη γερμανική πολιτική που να προειδοποιεί για τους κινδύνους της παροχής εμπιστοσύνης στον Putin. Ενώ η Merkel έχει το μεγαλύτερο μέρος της ευθύνης που έπεσε στην παγίδα του Ρώσου ηγέτη, η αλήθεια είναι ότι ολόκληρη η πολιτική τάξη της Γερμανίας είναι ένοχη.
Ως υπουργός Οικονομικών και αντικαγκελάριος της Merkel, ο σημερινός καγκελάριος Olaf Scholz, του οποίου οι Σοσιαλδημοκράτες ήταν η κινητήρια δύναμη πίσω από τους αγωγούς Nord Stream, υποστήριξε την ιδέα ότι ο καλύτερος τρόπος αντιμετώπισης του Putin ήταν μέσω ενός ατέρμονου (never-ending) «διαλόγου».
Ο Jens Plötner, επί του παρόντος σύμβουλος εθνικής ασφάλειας του Scholz, ήταν ένας από τους κύριους αρχιτέκτονες αυτής της πολιτικής στα χρόνια του ως ανώτερος διπλωμάτης στο υπουργείο Εξωτερικών της Γερμανίας, όπου υπηρέτησε ως επικεφαλής του επιτελείου του τότε υπουργού Εξωτερικών Frank-Walter Steinmeier (σοσιαλδημοκράτης που είναι τώρα Γερμανός πρόεδρος) και πιο πρόσφατα ως πολιτικός διευθυντής του υπουργείου. Ακόμη και όταν ο Πούτιν συγκέντρωσε δεκάδες χιλιάδες στρατεύματα στα σύνορα της Ουκρανίας τον Δεκέμβριο, ο Plötner συμβούλεψε τον Scholz να παραμείνει στο Nord Stream 2 και να επαναλάβει δημόσια τη μυθοπλασία ότι ήταν κάτι περισσότερο από ένα «εμπορικό έργο».
Το παλιό αφεντικό του Plötner, Steinmeier, ο οποίος κατηγόρησε το ΝΑΤΟ το 2016 για τη διεξαγωγή στρατιωτικής άσκησης (saber rattling and warmongering) στην ανατολική πλευρά της συμμαχίας, υποστήριξε σχεδόν μέχρι τις πρώτες βολές κατά των Ουκρανών ότι η Γερμανία πρέπει να χρησιμοποιήσει την ενέργεια ως τρόπο για να χτίσει γέφυρες με την Ρωσία.
Αυτές τις μέρες, ο Steinmeier, ο οποίος ως πρόεδρος πρόκειται να λειτουργήσει ως ηθική αρχή της Γερμανίας, απασχολείται οργανώνοντας συναυλίες «ελευθερίας και ειρήνης» με Ρώσους και Ουκρανούς μουσικούς. (Μία συναυλία έγινε και στις αρχές Μαρτίου στη Dresden καθώς οι βόμβες έπεφταν στο Kharkiv, τη δεύτερη πόλη της Ουκρανίας).
Το Σαββατοκύριακο, ο Andrij Melnyk, πρεσβευτής της Ουκρανίας στη Γερμανία, δήλωσε ότι θα μποϊκοτάρει την τελευταία εκδήλωση του Steinmeier, λέγοντας ότι οι Ουκρανοί δεν είχαν χρόνο για «μεγάλο ρωσικό πολιτισμό» ενώ η Μόσχα δολοφονούσε αθώους πολίτες.
Αν και λιγότερο υπεύθυνα είτε από τους Χριστιανοδημοκράτες της Merkel είτε από τους Σοσιαλδημοκράτες για τις πολιτικές που οδήγησαν στην εισβολή του Putin στην Ουκρανία, τα μικρότερα κόμματα του κυβερνώντος συνασπισμού της Γερμανίας – οι φιλελεύθεροι Ελεύθεροι Δημοκράτες και οι Πράσινοι – δεν έχουν ακριβώς κάποιο άλλοθι.
Αν και λιγότερο υπεύθυνα είτε από τους Χριστιανοδημοκράτες της Merkel είτε από τους Σοσιαλδημοκράτες για τις πολιτικές που οδήγησαν στην εισβολή του Putin στην Ουκρανία, ήταν τα μικρότερα κόμματα του κυβερνώντος συνασπισμού της Γερμανίας – οι φιλελεύθεροι Ελεύθεροι Δημοκράτες και οι Πράσινοι;
Ενώ οι Πράσινοι αντιτάχθηκαν στον Nord Stream 2, το έκαναν τόσο για οικολογικούς λόγους όσο και για αλληλεγγύη με την Ουκρανία. Πιο σημαντική ήταν η σταθερή αντίθεσή τους στις παραδόσεις όπλων στο Κίεβο, η οποία άλλαξε μόνο μετά την έναρξη των μαχών.
Οι Ελεύθεροι Δημοκράτες ήταν διχασμένοι σχετικά με το τι πρέπει να κάνουν για το Nord Stream 2, με πολλούς στο κόμμα, συμπεριλαμβανομένου του αναπληρωτή αρχηγού του κόμματος Wolfgang Kubicki, να υποστηρίζουν μεγαλύτερη δέσμευση με τη Ρωσία. Σύμφωνα με τον Melnyk, ο ηγέτης των Ελεύθερων Δημοκρατών Christian Lindner, ο οποίος είναι επίσης υπουργός Οικονομικών της Γερμανίας, του είπε την ημέρα που ξεκίνησε ο πόλεμος ότι δεν θα είχε νόημα το Βερολίνο να στείλει όπλα στην Ουκρανία ή να κλείσει τη Ρωσία από το SWIFT (το διεθνές σύστημα πληρωμών)
Σκεπτικισμό για τις προοπτικές της Ουκρανίας, για να μην αναφέρουμε την ανησυχία για τις συνέπειες της υπερβολικής σκληρότητας στη Ρωσία, συμμερίστηκαν πολλοί στο κόμμα της αξιωματικής αντιπολίτευσης, τους Χριστιανοδημοκράτες (CDU). Λίγες εβδομάδες πριν από την εισβολή της Ρωσίας, ο ηγέτης του CDU Friedrich Merz προειδοποίησε ότι η αναστολή της Ρωσίας από το SWIFT θα μπορούσε να προκαλέσει μια «ατομική βόμβα στις κεφαλαιαγορές».
«Όλοι κάναμε λάθος»
Έχοντας κάνει λάθος με τη Ρωσία και τον Putin σε κάθε βήμα της διαδρομής, οι Γερμανοί πολιτικοί έχουν καταφύγει στο «ποιος ήξερε;».
«Έκανα λάθος, όλοι κάναμε λάθος», είπε ο Wolfgang Schäuble, ο θρύλος της γερμανικής πολιτικής και επί μακρόν υπουργός Οικονομικών του CDU, όπως δήλωσε στη Welt το Σαββατοκύριακο.
Αυτό που ο Schäuble και οι συνάδελφοί του παραλείπουν, ωστόσο, είναι ότι οι σύμμαχοι της Γερμανίας την προειδοποιούσαν εδώ και χρόνια ότι υποτιμούσε τον Putin. Όταν έρχονται αντιμέτωποι με αυτήν την πραγματικότητα, οι Γερμανοί δεν ξέρουν πώς να αντιδράσουν.
Ο Volodymyr Zelenskyy, ο Εβραίος πρόεδρος ενός έθνους που σημαδεύτηκε από εκατομμύρια νεκρούς στον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο και το Ολοκαύτωμα, υπενθύμισε στους Γερμανούς βουλευτές σε μια ομιλία του στη Bundestag ότι η Γερμανία δίνει προτεραιότητα στις αγορές της οικονομίας και της ενέργειας από τη Ρωσία έναντι της ηθικής υποχρέωσης να προσπαθήσει να τερματίσει τον πόλεμο.
Ήταν μια ομιλία ιστορική που θα έπρεπε να είχε προκαλέσει μια επείγουσα και ειλικρινή συζήτηση μεταξύ των βουλευτών, έγραψαν σχολιαστές στις εφημερίδες της Παρασκευής.
Κατά τη διάρκεια του Ψυχρού Πολέμου, ο όρος «χρήσιμος ηλίθιος» (useful idiot) έγινε ταμπέλα για μετριοπαθείς στη Δύση που έπεσαν θύματα των εύπιστων επιχειρημάτων των κομμουνιστών.
Από το βέτο της Γερμανίας για την ένταξη της Ουκρανίας και της Γεωργίας στο ΝΑΤΟ το 2008 μέχρι την επιδίωξη συμφωνιών για το φυσικό αέριο με τη Μόσχα, μέχρι την αντίστασή της να στείλει όπλα στο Κίεβο – οι ηγέτες της χώρας υπηρέτησαν ως «χρήσιμοι ηλίθιοι του Putin».
Όλο αυτό το διάστημα, οι λεγόμενοι Russlandversteher, οι συμπαθούντες τους Ρώσους που εδρεύουν στο πολιτικό κατεστημένο της Γερμανίας, απέρριπταν την κριτική για τις επιλογές τους, επιμένοντας ότι ήξεραν καλύτερα ενώ (κυριολεκτικά) γελούσαν μπροστά στα μούτρα της Ουάσιγκτον.
Βεβαίως, τώρα κανείς δεν γελάει πια.
Παρόλο που οι σύμμαχοι καλωσορίζουν το Zeitenwende, δεν ξεγελιούνται από τον οπορτουνισμό της αλεπούς.
Η Ουκρανία, η οποία λεηλατήθηκε από τη Γερμανία κατά τη διάρκεια του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου, στο τέλος του οποίου είχε χάσει περισσότερο από το 15 τοις εκατό του πληθυσμού της, σίγουρα δεν θα συγχωρήσει και δεν θα ξεχάσει.
Η Γερμανία δεν θα έχει πραγματική αξιοπιστία ούτε εντός της διατλαντικής συμμαχίας (ανεξάρτητα από το πόσα δισεκατομμύρια δεσμεύεται να δαπανήσει για την άμυνα) έως ότου γίνει ένας ειλικρινής ιστορικός απολογισμός για τα χρόνια Merkel-Putin.
Όπως γνωρίζει πολύ καλά η Γερμανία, ακόμα κι αν είναι δυνατόν να κρυφτείς από την ιστορία για λίγο, δεν μπορεί να το σκάσει.
