Ασπάλαξ
Γεννήθηκα το Μάιο του 1990.
Δεν έζησα τον Ανδρέα Παπανδρέου και ούτε ήμουν σε ηλικία ικανή ώστε να κρίνω το ύφος αλλά και τα βραχυπρόθεσμα αποτελέσματα της διακυβέρνησης του.
Κι όμως τον Ανδρέα Παπανδρέου τον γνώρισα από κοντά…
Τον γνώρισα στα 18 μου, όταν ως φοιτητής της Νομικής, ξεφύλλισα τις πρώτες σελίδες του Συνταγματικού, του Οικογενειακού, του Διοικητικού και Εργατικού Δικαίου.
Κάθε φορά που διάβαζα για την ψήφο στα 18, την αναγνώριση της Εθνικής Αντίστασης, τη Συνταγματική Αναθεώρηση του 1985 με την εισαγωγή του πρωθυπουργοκεντρικού μοντέλου διακυβέρνησης -που ουδείς έκτοτε αμφισβήτησε-, τη θεσμοθέτηση της ισότητας των φύλων στην εργασία, την αναμόρφωση της τοπικής αυτοδιοίκησης, την κατάργηση της προίκας, τον πολιτικό γάμο και την προοδευτική μεταρρύθμιση του Οικογενειακού Δικαίου, μάθαινα και από λίγο για τον Ανδρέα.
Τον συνάντησα λίγο μετά, όταν συμμετείχα στα όργανα Συνδιοίκησης του Πανεπιστημίου με την ψήφο των συμφοιτητών μου δυνάμει του Ν.1268/1982 που εκδημοκράτισε το δημόσιο ακαδημαϊκό χώρο και διαμόρφωσε μια νέα κουλτούρα στο Πανεπιστήμιο. Την κουλτούρα της συνεργασίας των πρωταγωνιστών της εκπαιδευτικής διαδικασίας, των φοιτητών και των καθηγητών. Μια πραγματική θεσμική τομή που δυστυχώς όμως σε ορισμένες περιπτώσεις μετατράπηκε σε πελατειασμό και σε συναλλαγή.
Τον Ανδρέα Παπανδρέου τον θυμάμαι και τον ξαναγνωρίζω κάθε φορά μέσα από τις διηγήσεις του παππού και της γιαγιάς, των απλών ανθρώπων που τον πίστεψαν και τον αγαπούσαν.
Είναι οι διηγήσεις εκείνων που φοβούνταν ακόμη και να αγοράσουν την εφημερίδα της αρεσκείας τους πριν τη Μεγάλη Δημοκρατική Αλλαγή του 1981. Την Αλλαγή που εμπέδωσε την ειρηνική εναλλαγή στην εξουσία διαφορετικών κομμάτων και θωράκισε το Δημοκρατικό Πολίτευμα.
Είναι οι μνήμες, των ανθρώπων που κυνηγήθηκαν για τις ιδέες τους από το κράτος του Χωροφύλακα και των Δελτίων “Κοινωνικών” Φρονημάτων.
Των ανθρώπων που ο Ανδρέας στήριξε με προοδευτικές, κοινωνικές μεταρρυθμίσεις όπως το Εθνικό Σύστημα Υγείας και το ΑΣΕΠ και εκείνοι του το ανταπέδωσαν με την αγάπη τους.
Με τον Ανδρέα Παπανδρέου ξανασυναντηθήκαμε αργότερα, όταν ήθελα να γνωρίσω τον κόσμο ως ταξιδευτής.
Ήταν τότε που σε κάποιο βαγόνι ένος τρένου για τη Βιέννη, ένας Ινδός φοιτητής μου μίλησε για τη φιλία του με την δική του Ίντιρα Γκάντι και για την κίνηση των 6 για την Παγκόσμια Ειρήνη που ανέλαβαν από κοινού με τον Ούλωφ Πάλμε.
Τον Ανδρέα, τον μαθαίνω ξανά σήμερα, όταν στο μεταπτυχιακό μου στο Δίκαιο και την Οικονομία διαβάζω για το ακαδημαϊκό του έργο στο Harvard και στο Berkeley γνωρίζοντας μάλιστα ότι σε ηλικία μόλις 25 ετών ήταν ένα από τα πέντε μέλη της ελληνικής αντιπροσωπείας στη διάσκεψη του Μπρέτον Γουντς. Τη διάσκεψη που σχεδίασε ολόκληρη την αρχιτεκτονική της παγκόσμιας οικονομίας ως τις πετρελαϊκές κρίσεις του 1970.
Πολλά μπορεί να αποδώσει κανείς στον Ανδρέα Παπανδρέου είτε θετικά είτε και αρνητικά.
Το ίδιο άλλωστε, συμβαίνει με όλους του ανθρώπους.
Πόσο μάλλον με τις μεγάλες και ηγετικές προσωπικότητες που ποτέ μα ποτέ δεν είναι μόνο ένας άνθρωπος αλλά πολλοί, συμπυκνωμένοι σε ένα πρόσωπο.
Οι δικές μου θέσεις και απόψεις είναι λίγο-πολύ γνωστές.
Αυτό όμως που κρατώ από τον Ανδρέα Παπανδρέου δεν είναι τόσο τα λόγια των φίλων του αλλά αυτά των αντιπάλων του.
Γιατί ίσως εκεί να κρύβεται και η μεγαλύτερη ειλικρίνεια σχετικά με αυτό που ξεχωρίζει τον άνθρωπο από το μύθο και τη λαϊκή δοξασία για εκείνον που οι πολίτες αγάπησαν και ταυτίστηκαν μαζί του.
Γι’ αυτό λοιπόν κι εγώ, τον Ανδρέα Παπανδρέου, θα τον θυμάμαι πάντα για εκείνα τα λόγια της πιο μεγάλης ιδεολογικής του αντιπάλου και γκουρού του νεοφιλελευθερισμού.
Είναι τα λόγια της κυρίας Μάργκαρετ Θάτσερ:
«Δεν τον συμπάθησα, αλλά ποτέ δεν έφυγε από Διάσκεψη Κορυφής της ΕΟΚ, χωρίς να πάρει κάτι για τη χώρα του».
ΥΓ. Ο Ανδρέας Παπανδρέου γεννήθηκε σαν σήμερα στη Χίο το 1919.
Μιχάλης Κορδαλής, 5 Φεβρουαρίου
