Ασπάλαξ
«Τέλος στα Μνημόνια. Όπου να ’ναι έρχεται και η ελάφρυνση χρέους».
Αυτό είναι το επίσημο αφήγημα για τη μετά το 2018 εποχή. Δυστυχώς, η πραγματικότητα που κρύβει είναι ακριβώς η αντίθετη: η θηλιά του χρέους θα παραμένει σφικτή έως το 2056 και θα αυξομειώνεται για τις επόμενες δεκαετίες ώστε να επιτυγχάνονται οι τρεις στόχοι των δανειστών και του βαθέος (ευρωπαϊκού και εγχώριου) κατεστημένου:
A. Η προσποίηση ότι το Μνημόνιο τελείωσε, η τρόικα αποχώρησε, το χρέος έγινε βιώσιμο.
B. Η μονιμοποίηση της χρεοδουλοπαροικίας, με παραμονή της τρόικας έως το… 2056, και
Γ. Η αναβίωση νέας μορφής δικομματισμού που εκβιάζει από τους πολίτες την πολιτική νομιμοποίηση της χρεοδουλοπαροικίας όπως ακριβώς, πριν από το 2011, εκβίαζε την πολιτική νομιμοποίηση της κλεπτοκρατίας.
«Το Μνημόνιο τελείωσε, ζήτω το Μνημόνιο!»
Οταν μια χώρα βγαίνει από Μνημόνιο, η έξοδος θεωρείται «καθαρή» εφόσον περάσει στο καθεστώς που ισχύει για «κανονικές» χώρες που δεν είχαν μπει σε Μνημόνιο. Στη γλώσσα των Βρυξελλών, οι «κανονικές» χώρες ελέγχονται υπό το καθεστώς του «ευρωπαϊκού εξαμήνου» (European Semester). Τέτοια καθαρή έξοδος δεν υπάρχει περίπτωση να προσφερθεί στην κυβέρνηση.
Η δεύτερη «καλύτερη» περίπτωση, μιας «ημικαθαρής» εξόδου, είναι η λεγόμενη «Κατόπιν Προγράμματος Επιτήρηση» (Post Program Surveillance), π.χ. Πορτογαλία.
Η διαφορά με την «καθαρή» έξοδο είναι ότι οι έλεγχοι είναι τριμηνιαίοι (αντί για εξαμηνιαίοι) και γίνονται όχι μόνο από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή αλλά και από την ΕΚΤ. Ομως ούτε μια τέτοια «ημικαθαρή» εξόδος συζητιέται για την Ελλάδα. Δύο είναι οι λόγοι:
1. Χώρες που υπόκεινται σε αυτή τη διαδικασία είχαν ήδη βοηθηθεί με τις αποπληρωμές του χρέους τους μέσα από το Πρόγραμμα Ποσοτικής Χαλάρωσης της ΕΚΤ: Η ΕΚΤ αγόραζε πριν από το τέλος του Μνημονίου «δεύτερο χέρι» τα ομόλογά τους, κρατώντας έτσι χαμηλά τα επιτόκια δανεισμού. Με αυτό τον τρόπο εξασφαλίστηκε ένα σημαντικό «μαξιλάρι» δανεικών με χαμηλά επιτόκια (κάτι σαν νέο μνημονιακό δάνειο από τον ιδιωτικό τομέα με μεσολάβηση της ΕΚΤ). Αυτό, βέβαια, η τρόικα το αρνήθηκε στην Ελλάδα.
2. Υπό αυτό το καθεστώς η τρόικα δεν θα είχε τρόπο να κρατήσει τα ηνία της χώρας όσο σφικτά τα κρατά σήμερα.
Μια άλλη περίπτωση θα ήταν η λεγόμενη «ενισχυμένη πιστωτική μετά προαπαιτούμενων Γραμμή» (Enhanced Conditional Credit Line) –η «λύση» που ποθούσαν οι κύριοι Σαμαράς–Βενιζέλος το 2014, αλλά που απαιτούσε 90 δισ. νέα – δηλαδή το 3ο Μνημόνιο το οποίο ο κ. Σαμαράς ορκιζόταν ότι δεν θα λάβει και ο κ. Σόιμπλε υποσχόταν ότι δεν θα ενέκρινε!
Μια τέτοια «λύση» δεν θα δοθεί ούτε και σήμερα, καθώς απαιτεί επίσημο Μνημόνιο – άρα δεν επιτρέπει στην κ. Μέρκελ, στον κ. Τσίπρα και στις Βρυξέλλες να ζητωκραυγάσουν το «Τέλος τα Μνημόνια».
Προκρίνουν λοιπόν μια άλλη «λύση», ελάχιστα διαφορετική, η οποία βασίζεται στον συνδυασμό (α) της «ενισχυμένης επιτήρησης» (Enhanced Surveillance) και (β) της «ελάφρυνσης χρέους».
«Ενισχυμένη επιτήρηση»
Οταν το 2001 η CIA αποφάσιζε να καταφύγει, επισήμως, στα βασανιστήρια κρατουμένων (μετά τους Δίδυμους Πύργους, αν θυμάστε), οι ιθύνοντές της ανακάλυψαν έναν κυνικό ευφημισμό για αυτά: ενισχυμένη ανάκριση (Εnhanced Interrogation). Ετσι και η τρόικα σήμερα: στη θέση του Μνημονίου μάς ετοιμάζουν την, πιο εύηχη, «ενισχυμένη επιτήρηση»! Τι σημαίνει αυτός ο όρος στην πράξη;
Σημαίνει, σύμφωνα με εσωτερικά κείμενα Βρυξελλών, τα εξής: ό,τι ισχύει στην περίπτωση της Πορτογαλίας («κατόπιν προγράμματος επιτήρησης»), συν τη μόνιμη παρουσία της τρόικας («Ευρωπαϊκή Επιτροπή και ΕΚΤ, σε συνεργασία με το ΔΝΤ» είναι η επίσημη φράση), συν τριμηνιαίους ελέγχους, συν το δικαίωμα της τρόικας να απαιτεί νέα μέτρα κατά το δοκούν.
«Αλλαξε ο Μανωλιός κι έβαλε τα ρούχα του αλλιώς» θα έλεγε κανείς. Μόνο που δεν είναι έτσι. Είναι χειρότερα τα πράγματα, καθώς η τρόικα θα έχει, μετά το 2018, κι ένα νέο όπλο στα χέρια της: την «ελάφρυνση χρέους»!
«Ελάφρυνση χρέους»
Προσέξτε την αντικατάσταση του όρου «αναδιάρθρωση χρέους» με τον όρο «ελάφρυνση χρέους». Στόχος της είναι να κρύψει την πικρή αλήθεια ότι οι δανειστές δεν ενδιαφέρονται να καταστήσουν το χρέος μας βιώσιμο (κάτι που απαιτεί «αναδιάρθωση»), αλλά να κάνουν στην κυβέρνηση «ευκολίες πληρωμών», με το χρέος να γίνεται, διαχρονικά, ακόμα πιο δυσβάστακτο. Για να το πω απλά, στρατηγική επιλογή της τρόικας, για μετά το 2018, είναι η εξής διττή:
i) Μείωση των αποπληρωμών της περιόδου 2019-2030 (σε 84,4 δισ. ή και λιγότερο) με παράλληλη αύξηση εκείνων της περιόδου 2050-2056 (στα 63 δισ. ή και περισσότερο) – κάτι που αρέσει στους κυβερνώντες μας στη βάση τού «Ποιος ζει, ποιος πεθαίνει μέχρι τότε».
ii) Παροχή κι άλλων τέτοιων «ευκολιών πληρωμών» που δίνονται υπό τον όρο του δικαιώματος της τρόικας να επιβάλει νέα μέτρα όποτε της καπνίσει υπό την απειλή ότι, διαφορετικά, θα απαιτήσει αυξημένες απληρωμές όποτε της καπνίσει.
Πού θα βρεθούν για την περίοδο 2019-2030 τα 84,4 δισ. που περιμένουν να εισπράξουν οι δανειστές; Περί τα 29 δισ. έχουν απομείνει για μετά το 2018 από το 3ο μνημονιακό δάνειο. Οσο για τα υπόλοιπα, 55,3 δισ. θα βγουν από τη συμφωνημένη αφαίμαξη των φορολογούμενων (το τεράστιο πρωτογενές πλεόνασμα-λιτότητα στο οποίο δεσμεύτηκε η κυβέρνηση).
Ο συνδυασμός α) της τεράστιας αυτής λιτότητας για τα επόμενα 12 χρόνια, β) της προοπτικής ενός όλο και πιο δυσβάστακτου χρέους τη δεκαετία του… 2050, και γ)της συνεχιζόμενης επικυριαρχίας της τρόικας (και του δικαιώματός της να απαιτεί νέα μέτρα μέχρι το 2060), εξασφαλίζει ότι σοβαροί επενδυτές θα αποτραπούν από τις μακρόπνοες επενδύσεις που απαιτεί η πραγματική ανάκαμψη.
Συμπέρασμα
Το επίσημο αφήγημα «τέλος τα μνημόνια» και «ελάφρυνση χρέους» αποτελεί ολική επαναφορά στο σχέδιο Σαμαρά – Βενιζέλου του 2014, το οποίο τότε σκόνταφτε στο γεγονός ότι χρειάζονταν περίπου 90 δισ. νέων δανείων για να υλοποιηθεί – κάτι που, βέβαια, απαιτούσε το 3ο Μνημόνιο το οποίο ο κ. Σαμαράς είχε δεσμευτεί να μη ζητήσει και ο κ. Σόιμπλε να μην εγκρίνει.
Ετσι, τον Αύγουστο του 2015, κατέληξε ο ΣΥΡΙΖΑ (ή ό,τι είχε απομείνει από αυτόν μετά την καταπάτηση του «Οχι») να χρεωθεί το χρηματικό και κοινωνικό κόστος των 90 επιπλέον δανεικών δισ. που απαιτούσε η υλοποίηση του σχεδίου Σαμαρά – Βενιζέλου.
Οι αναμενόμενες γιορτές και πανηγύρια του επόμενου Αυγούστου αυτήν την πραγματικότητα θα συγκαλύπτουν: την παροχή στο κράτος μας (υπό όρους τρόικας) ευκολιών πληρωμής ενός μη αποπληρώσιμου χρέους, με σκοπό να αυξομειώνεται η θηλιά του χρέους όσο χρειάζεται, ώστε να διατηρείται ο πλήρης έλεγχος επί των κυβερνήσεων από την ίδια, απαράλακτη, αμετανόητη τρόικα – σε συνεργασία πάντα με την ντόπια ολιγαρχία.
Και, παράλληλα, τη διατήρηση του δικομματισμού ως μέσου πολιτικού ελέγχου ενός λαού που θα έχει αποδεχτεί –με την ενεργό συμμετοχή του ΣΥΡΙΖΑ– το δόγμα της ΤΙΝΑ (ότι δεν υπάρχει εναλλακτική).
Σε αυτό το πλαίσιο κινούνται οι κύριοι Τσίπρας και Μητσοτάκης. Οπως πάλαι ποτέ η κόντρα τής «λίγο πιο φιλελεύθερης» Ν.Δ. και του «λίγο πιο κοινωνικά ευαίσθητου» ΠΑΣΟΚ εγκλώβιζε τον ελληνικό λαό στο να νομιμοποιεί την κλεπτοκρατία, έτσι και τώρα καταβάλλεται φιλότιμη προσπάθεια να εγκλωβιστεί στη νομιμοποίηση της χρεοδουλοπαροικίας του.
Αυτή τη φορά όμως οι πολίτες είναι προϊδεασμένοι. Μένει να τους δώσουμε την εναλλακτική που έχουμε ιερή υποχρέωση να δημιουργήσουμε.
Γιάνης Βαρουφάκης | www.efsyn.gr
