Ασπάλαξ
Η Ευρωπαϊκή Ένωση μετεξελίσσεται ανοιχτά σε νέο Ράιχ. Ενώ η ευρωζώνη ακολουθεί με μαθηματική ακρίβεια την πορεία κατάρρευσης όλων νομισματικών ενώσεων στην ιστορία της Ευρώπης και παγκόσμια. Παρ’ όλα αυτά, υπάρχουν πάντα μαθητευόμενοι μάγοι που νομίζουν ότι μπορούν να αποφύγουν την αναπόφευκτη κατάρρευση με κάποιο Σχέδιο Β. Όπλο τους η διακονία της άγνοιας, της ανοησίας και της διατεταγμένης σκοπιμότητας που διακρίνει σήμερα την Ευρωπαϊκή Αριστερά.
Ένας απ’ αυτούς τους μαθητευόμενους μάγους είναι ο Όσκαρ Λαφοντέν, ο οποίος γράφοντας Socialist Project (22/9/2015) ανακάλυψε το ματζούνι δια πάσα νόσο της ΕΕ. Ω, ναι! Υπάρχει Σχέδιο Β για την ΕΕ. Είναι αλήθεια! Το ανακάλυψε ο κ. Λαφοντέν. Επομένως προς τι ο οδυρμός; Προς τι οι αγώνες ενάντια στην ΕΕ και τη νομισματική ένωση; Τα κεφάλια μέσα. Υπάρχει Σχέδιο Β!
Για να το δούμε. Ο κ. Λαφοντέν βγάζει το εξής συμπέρασμα από την κατάληξη της λεγόμενης αντιμνημονιακής κυβέρνησης Τσίπρα: “Έχουμε μάθει ένα πράγμα: όσο η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα, η οποία ισχυρίζεται ότι είναι ανεξάρτητη και απολιτική, μπορεί να κλείσει την κάνουλα του χρήματος σε μια αριστερή κυβέρνηση, μια πολιτική που είναι προσανατολισμένη προς τις δημοκρατικές και κοινωνικές αρχές είναι αδύνατη.”
Ειλικρινά, οφείλουμε όλοι μαζί να προσκυνήσουμε την οξυδέρκεια του κ. Λαφοντέν. Αντιλήφθηκε επιτέλους αυτό που είναι γνωστό από την εποχή της ίδρυσης της πρώτης κεντρική τράπεζα παγκόσμια, της Τράπεζας της Αγγλίας το 1694. Όποιος ελέγχει το εκδοτικό δικαίωμα, δηλαδή την δημιουργία και παροχή χρήματος σε μια οικονομία, ελέγχει σχεδόν απόλυτα την οικονομία.
Το βασικό αυτό ερώτημα – ποιος οφείλει να κατέχει το εκδοτικό δικαίωμα – απασχόλησε από την εποχή της αρχαιότητας. Ο Αριστοτέλης ξεχώριζε το “χρήμα” από το “νόμισμα”. To χρήμα εμπεριείχε τον αποθησαυρισμό και την τοκοφορία, που ο Αριστοτέλης θεωρούσε παρά φύσιν. Ενώ το νόμισμα είναι προϊόν του νόμου, δηλαδή της πολιτείας με σκοπό να λειτουργήσει ως ενδιάμεσο στις συναλλαγές με σκοπό τη δικαιοσύνη. Με το νόμισμα στα χέρια του νόμου και της πολιτείας, ο Αριστοτέλης πίστευε ότι μπορεί να καταπολεμηθεί η μετατροπή του χρήματος από μέσο σε αυτοσκοπό (τοκογλυφία, αισχροκέρδεια).
Με την ανατολή των αγώνων για τη δημοκρατία μια πλειάδα επιφανών στοχαστών συνέδεσε οργανικά τη δικαιοσύνη στην οικονομία με το εκδοτικό δικαίωμα στα χέρια του κράτους. Ο κατάλογος των ονομάτων τους, με την πάροδο των αιώνων, περιλαμβάνει τους John Locke, Benjamin Franklin, George Berkeley, Σαρλ ντε Μοντεσκιέ, Thomas Paine, Τόμας Τζέφερσον και μεγαλύτερη φυσιογνωμία της κλασικής πολιτικής οικονομίας, ο Ντέιβιντ Ρικάρντο. Όλοι τους ήξεραν πώς αν η έκδοση του νομίσματος δεν ανήκει στο κράτος, μαζί με την κεντρική τράπεζα, τότε ολόκληρη η οικονομία θα βρίσκεται υπό τον έλεγχο του πιο ισχυρού καρτέλ, του ιδιωτικού τραπεζικού καρτέλ.
Ήταν με το νόμο Free Coinage Act του 1666,που τοποθετήθηκε ο έλεγχος της προσφοράς χρήματος σε χέρια ιδιωτών, ενώ η ίδρυση της ιδιωτικής Τράπεζας της Αγγλίας το 1694, για πρώτη φορά το κράτος επίσημα παραιτήθηκε από το εκδοτικό δικαίωμα και το νομισματικό έλεγχο, όχι μόνο της κεντρικής τράπεζας αλλά και των ιδιωτικών τραπεζικών συμφερόντων πίσω από αυτή. Οι αιώνες που ακολούθησαν απέδειξαν ότι ο ιδιωτικός έλεγχος έκδοσης χρήματος, είναι συνυφασμένος με τα μεγαλύτερα χρηματοπιστωτικά κραχ, που έγιναν πλέον ενδημικά στην οικονομία.
Για παράδειγμα, ένας από τους πιο επιφανείς ιστορικούς των νομισματικών συστημάτων, ο Αλεξάντερ Ντελ Μαρ (The history of monetary systems, 1895) διαπιστώνει ότι ο νόμος English Free Coinage Act του 1666 εγκαινίασε μια σειρά εμπορικών πανικών και καταστροφών που ως εκείνη την εποχή ήταν εντελώς άγνωστοι. Κι ότι μεταξύ 1694, έτος ίδρυσης της ιδιωτικής Τράπεζας της Αγγλίας, έως και το 1890 δεν πέρασε εικοσιπενταετία χωρίς τουλάχιστον μια χρηματοπιστωτική κατάρρευση στην Αγγλία.
Το ίδιο φαινόμενο είχαμε και στην αντίπερα όχθη του Ατλαντικού. Ο πρόεδρος των ΗΠΑ Γούντρο Γουίλσον, που το 1913 υπέγραψε την ίδρυση της Federal Reserve και έτσι παρέδωσε επίσημα ολόκληρη την οικονομία σ’ ένα καρτέλ ιδιωτικών τραπεζών, έγραφε μετά την λήξη της θητείας του: “To μεγάλο μονοπώλιο στη χώρα αυτή είναι το μονοπώλιο των μεγάλων πιστώσεων… Ένα μεγάλο βιομηχανικό έθνος ελέγχεται από το σύστημα της πίστωσης. Το πιστωτικό σύστημά μας συγκεντρώνεται σε ιδιώτες. Η ανάπτυξη του έθνους, ως εκ τούτου, και όλες οι δραστηριότητές μας είναι στα χέρια λίγων ανδρών οι οποίοι, ακόμη και όταν η δράση τους είναι ειλικρινής και προορίζεται για το δημόσιο συμφέρον, είναι κατ’ ανάγκην συγκεντρωμένες στις μεγάλες επιχειρήσεις όπου τα δικά τους χρήματα εμπλέκονται και οι οποίοι κατ’ ανάγκην, από τον ίδιο τον λόγο των δικών τους περιορισμών, παγώνουν, περιορίζουν και καταστρέφουν την πραγματική οικονομική ελευθερία.” (The New Freedom, 1919, σ. 185)
Η δημοκρατία από την απαρχή της συνδεόταν οργανικά με την έκδοση του νομίσματος από το κράτος και τον κρατικό έλεγχο ολόκληρου του πιστωτικού συστήματος. Αντίθετα, το εκδοτικό δικαίωμα και η κεντρική τράπεζα σε ιδιώτες ισοδυναμούσε με εξαγορά του κράτους από το πιο αδίστακτο καρτέλ ιδιωτικών συμφερόντων. Η εξαγορά αυτή ανέκαθεν συνοδευόταν με έκθεση της οικονομίας, αλλά και της κοινωνίας στα πιο βίαια χρηματοπιστωτικά κραχ, λόγω πρωτίστως της αχαλίνωτης κερδοσκοπίας με το χρέος.
Επομένως, αυτό που συμβαίνει σήμερα με το ευρώ και την ΕΚΤ, δεν είναι πάρα κάτι το απολύτως αναμενόμενο. Τουλάχιστον για όποιον γνωρίζει την ιστορία των νομισματικών συστημάτων.
Και πώς σκέφτεται να αντιμετωπίσει ο Λαφοντέν το πρόβλημα του εκδοτικού δικαιώματος που κατέχει στην ευρωζώνη ο κ. Ντράγκι; Πάντως όχι με εθνικό κρατικό νόμισμα. Για κάποιον περίεργο λόγο, η μοναδική λύση που από την εποχή του Αριστοτέλη θεωρείται ως αφετηρία για την αντιμετώπιση του αισχροκέρδειας και της τοκογλυφίας με το χρήμα, ο Λαφοντέν το προσπερνά σαν κάτι το ασήμαντο και δευτερεύον. Φτάνει μάλιστα να το ταυτίζει με την εθνικιστική ακροδεξιά.
Το ενοχλητικό με τον Λαφοντέν και όσους σκέφτονται σαν κι αυτόν δεν είναι μόνο ότι πετούν στα σκουπίδια δυο και πλέον αιώνες κοινωνικών και πολιτικών αγώνων για τη δημοκρατία, που συνδέθηκαν οργανικά με τη δημιουργία εθνικού κρατικού νομίσματος. Το θράσος τους είναι τέτοιο που δεν έχουν κανένα πρόβλημα να κατατάξουν τον ίδιο τον Μαρξ στην εθνικιστική ακροδεξιά γιατί ήδη από το 1848 διεκδικούσε: “Μια κρατική τράπεζα, της οποίας το χαρτονόμισμα θα είναι νόμιμο χρήμα, θα αντικαταστήσει όλες τις ιδιωτικές τράπεζες. Το μέτρο αυτό θα επιτρέψει να ρυθμιστεί το πιστωτικό σύστημα προς το συμφέρον του λαού στο σύνολό του, και ως εκ τούτου θα υπονομεύσει την κυριαρχία των μεγιστάνων του χρηματοπιστωτικού τομέα. Περαιτέρω, με τη σταδιακή υποκατάσταση του χρυσού και ασημένιου νομίσματος με χαρτονόμισμα, το καθολικό μέσο ανταλλαγής (αυτή η απαραίτητη προϋπόθεση του αστικού εμπορίου και των συναλλαγών) θα φθηνύνει, ενώ ο χρυσός και το ασήμι θα απελευθερωθεί για χρήση στο εξωτερικό εμπόριο.” (Αιτήματα του Κομμουνιστικού Κόμματος στη Γερμανίας, Μάρτιος 1848)
Και ορίστε τι προτείνει ο Λαφοντές ως Σχέδιο Β, αντί του ευρώ: “Απευθύνω έκκληση για επιστροφή σε ένα Ευρωπαϊκό Νομισματικό Σύστημα (ΕΝΣ), λαμβάνοντας υπόψη τις εμπειρίες που είχαμε με αυτό το σύστημα και βελτιώνοντας την κατασκευή του, προς το συμφέρον όλων των χωρών που συμμετέχουν. Το ΕΝΣ λειτούργησε για πολλά χρόνια, σίγουρα όχι χωρίς τριβές, αλλά καλύτερα από το ενιαίο νόμισμα.”
Μάλιστα. Το ΕΝΣ ήταν η απάντηση της Γερμανίας και της Γαλλίας στην κατάρρευση του συστήματος Bretton Woods. H θέσπισης του ευρωπαϊκού νομισματικού συστήματος (ΕΝΣ), βασιζόταν στις σταθερές, αλλά προσαρμόσιμες, συναλλαγματικές ισοτιμίες. Στο μηχανισμό συναλλάγματος συμμετέχουν τα νομίσματα όλων των κρατών μελών με εξαίρεση το Ηνωμένο Βασίλειο.
Η αρχή είναι η ακόλουθη: οι συναλλαγματικές ισοτιμίες βασίζονται σε κεντρικές τιμές που καθορίζονται σε συνάρτηση με το ECU (European Currency Unit), δηλαδή την Ευρωπαϊκή Λογιστική Μονάδα, η οποία αντιπροσωπεύει τον μέσο σταθμικό των συμμετεχόντων νομισμάτων. Από τις κεντρικές ισοτιμίες σε ECU υπολογίστηκε μια δέσμη διμερών ισοτιμιών και οι διακυμάνσεις μεταξύ των νομισμάτων δεν μπορούν να υπερβούν το περιθώριο του 2,25 % (με εξαίρεση την ιταλική λίρα για την οποία ίσχυσε περιθώριο 6 %) εκατέρωθεν των διμερών αυτών ισοτιμιών.
Το ΕΝΣ ανήγαγε ως κορυφαίο ζήτημα της οικονομικής πολιτικής κάθε κράτους την ουσιαστική μείωση της μεταβλητότητας των συναλλαγματικών ισοτιμιών. Αυτό μπορούσε να κατορθωθεί με την σύγκλιση των νομισματικών και δημοσιονομικών πολιτικών. Με τον τρόπο αυτό εισήχθησαν στις χώρες της ΕΟΚ οι νεοφιλελεύθερες πολιτικές της λιτότητας.
Τον Μάρτιο του 1983, ο Μιτεράν εγκατέλειπε ολοκληρωτικά το program commun και υιοθέτησε αυτό που έγινε γνωστό ως το Tournant de la rigueur, ή στροφή στην λιτότητα, δηλαδή μια σειρά πολιτικών με στόχο την προσαρμογή της Γαλλίας στις παγκοσμιοποιημένες αγορές, καθώς και τη διατήρηση του φράγκου Ευρωπαϊκό Νομισματικό Σύστημα (ΕΝΣ). Η κύρια προτεραιότητα ήταν η καταπολέμηση του πληθωρισμού: οι μισθοί αποσυνδέθηκαν από τις τιμές, οι φόροι αυξήθηκαν και οι επιδοτήσεις σε κρατικές εταιρείες κόπηκαν.
Το ΕΝΣ έφερε τη λιτότητα σ’ όλες τις χώρες που είχαν ενταχθεί σ’ αυτό. Η μόνη λειτουργία του ΕΝΣ ήταν να προετοιμάσει την σύγκλιση των οικονομικών πολιτικών με όρους ανοίγματος των συνόρων και των αγορών, ώστε να δημιουργεί η Οικονομική και Νομισματική Ένωση με την εισαγωγή του ευρώ. Σε τίποτε άλλο δεν βοήθησε. Ούτε καν στην σταθεροποίηση των ισοτιμιών.
Η Βρετανία εισήλθε στον ΕΜΣ το 1990, καθώς ελευθερωνόταν η κίνηση του κεφαλαίου. Το σύστημα αυτό των σταθερών ισοτιμιών, καθώς και η ελευθερία κίνησης του κεφαλαίου, αποδείχθηκε εκρηκτικό μίγμα. Διευκόλυνε εξαιρετικά την κερδοσκοπία σε βάρος των νομισμάτων. Έτσι την 13η του Σεπτεμβρίου 1992 η Ιταλία αποφάσισε να υποτιμήσει ιταλική λιρέτα κατά 7% και στις 17 αναγκάζεται να εγκαταλείψει το ΕΝΣ. Η Βρετανία άφησε δραματικά τον ΕΝΣ στις 16 Σεπτεμβρίου 1992 (ημέρα που έγινε γνωστή ως Μαύρη Τετάρτη), επειδή δεν ήταν πλέον δυνατόν να κρατήσει τη το νόμισμά της εντός του εύρους διακύμανσης.
Από που λοιπόν προκύπτει ότι η επιστροφή στο ΕΝΣ αποτελεί καλύτερη λύση από το ευρώ; Πότε και ποιό διεθνές σύστημα σταθερών ισοτιμιών επιβίωσε; Γιατί ο Λαφοντέν δεν αντιλαμβάνεται το αυτονόητο; Αυτό που ίσχυσε επί αιώνες. Η μόνη διέξοδος από τα χρεοκοπημένα συστήματα σταθερών ισοτιμιών και κοινών νομισμάτων, δεν είναι άλλη παρά η εισαγωγή εθνικού κρατικού νομίσματος.
Άλλωστε μόνο υπό καθεστώς εθνικού κρατικού νομίσματος μπορεί να υπάρξει δημοκρατία και να ακολουθηθούν ριζικά διαφορετικές πολιτικές με γνώμονα τα συμφέροντα της μεγάλης πλειοψηφίας των πολιτών. Όσο η παρέα του Λαφοντέν δεν αντιλαμβάνεται τα αυτονόητα, τότε είναι καταδικασμένη να επινοεί ευφάνταστα Σχέδια Β, μόνο και μόνο για να γίνεται περίγελος, ή για να λειτουργεί σαν βιτρίνα των πιο ασύδοτων κερδοσκόπων. Ας μην ξεχνάμε ότι ο μεγάλος κερδισμένος του ΕΝΣ ήταν ο Σόρος που κατόθρωσε να το γονατίσει και να εξαναγκάσει τη βρετανική λίρα να το εγκαταλείψει.
